کوهنوردی

کوه ها، چه از نظر گستره ای که در زمین دارند و چه از نظر شکل و نیز تاثیر در طبیعت، از مهمترین ساختارهای کره زمین هستند. کوه ها یک پنجم سیمای زمین را تشکیل می دهند، زیستگاه دست کم یک دهم از مردم جهانند، یک سوم از مردم جهان از جنبه غذا، برق، چوب و مواد معدنی به کوه ها وابسته اند و نیمی از آب شیرین مصر این ترتیب، در مجموعه کوهستان ها و کوهپایه ها، «گیا» (حیات گیاهی منطقه = flora) و «زیا» (حیات جانوری منطقه = fauna) تنوع چشم گیری دارد.

کوهستان جز آن که بستر انبوهی از گیاهان و زیستگاه گونه های جانوری خاص خود است، امروزه با از میان رفتن طبیعت دشت ها به دلیل فعالیت های کشاورزی و صنعتی و شهرسازی، به پناهگاه پاره ای از گونه ها که از دشت ها رانده شده اند، بدل شده است. در سرزمین هایی که پیشینه تمدنی دیرین دارند - مانند ایران - طبیعت بکر معمولاً فقط در کوه ها باقی مانده است، زیرا دشت ها از قرن ها پیش مورد بهره برداری سنگین انسان بوده است. برای مثال در ایران جنگل را فقط در کوه ها می توان یافت و در نواحی هموار جز چند «لکه » کوچک، چیزی از جنگل باقی نمانده است.

• کوه ها، برج های آب

کوه ها سدهایی هستند در برابر جریان هوای کره زمین، هوا و رطوبتی که در آن است، در برخورد با کوه به بالا رانده و در نتیجه سرد و متراکم می شود. در این حال، امکان بارش باران و برف فراهم می شود. بارش ها یا از شکاف ها و حفره های کوهستان به عمق زمین نفوذ می کنند - و به این ترتیب از تبخیر شدن در امان می مانند و در پایین دست ظاهر می شوند - یا به شکل برف ذخیره می شوند و از محل این ذخیره، امکان جریان یافتن پیوسته جویبارها و رودها فراهم می آید. اگر کوه ها نبودند، در سرزمینی مانند ایران، بارش از آن چه که هست کمتر می شد و در تابستان ها هیچ روانابی نداشتیم. بنابراین می توان گفت که کوه ها، برج هایی هستند که آب را ذخیره می کنند و در طول سال، دامنه ها و کوهپایه ها و دشت ها را با جریان «کنترل شده» آب سیراب می سازند.

• کوه ها، سرچشمه رودها و سرمنشاء تمدن

بسیاری از تمدن های جهان، در کناره رودخانه هایی که از کوه ها سرچشمه می گیرند، پدید آمده اند. تمدن «میان رودان» (بین النهرین) که از قدیمی ترین تمدن های جهان است، در کناره های دجله و فرات شکل گرفت. در مرزهای کنونی ایران، تمدن بزرگی که در سیستان وجود داشته و بقایای آن به نام «شهر سوخته» معروف است، در کناره های رود هیرمند - و تمدن تازه کشف

شده جیرفت - در کناره های هلیل رود شکل گرفته بودند. منشاء تمامی آب های جاری و بخش عمده ای از آب های زیرزمینی ایران، کوه ها هستند و به این دلیل زندگی در این سرزمین به طور کلی مدیون کوه ها است. در دیگر نقاط جهان هم، رودهایی که از کوه ها سرچشمه می گیرند، آبادانی و برکت را برای دشت ها به ارمغان می برند. برای نمونه می توان از رود زرد در چین و رودخانه گنگ در هند نام برد که از کوه های هیمالیا سرچشمه می گیرند، یا رود سند در پاکستان که از کوه های قراقوروم جاری می شود و رود راین در اروپا که از کوه های آلپ سرچشمه می گیرد.

• کوهستان، خاستگاه فرهنگ و تنوع فرهنگی

سرزمین های کوهستانی، کم و بیش به صورت جدا از یکدیگر و دور از دشت ها، حامل فرهنگ های گوناگونی هستند که در گذر طولانی زمان به دست قوم ها و گروه های انسانی مختلف پدید آمده اند. رنگارنگی تمدن ها و جلوه های چشمگیر زیست انسانی، تا حد بسیاری نتیجه تنوع فرهنگی شکل گرفته در کوهستان ها است.

کوه ها حدود دوسوم سطح ایران را دربرمی گیرند (حدود 86 میلیون هکتار کوه های مرتفع و 30 میلیون هکتار کوهپایه ها و تپه های مرتفع) و تقریباً نیمی از روستاهای کشور که محل بیشتر فعالیت های کشاورزی و دام پروری هستند، در نواحی کاملاً کوهستانی قرار دارند. شیوه های

متفاوت زندگی در کوهستان و دور بودن محل های زندگی کوه نشینی از یکدیگر و دسترسی دشوار به آنها، موجب شکل گرفتن فرهنگ و آداب گوناگون شده است. در ایران، بسیاری از زبان ها و نیم زبان ها و گویش ها، آوازها، گوشه های موسیقی، رقص ها، شیوه های معماری و دستباف ها (فرش، گلیم، و...) خاستگاه کوهستانی دارند.

یکی از شیوه های جالب توجه زیست انسانی که پیوند تنگاتنگی با کوهستان دارد، زندگی عشایری است. این شیوه، بیش از هر جای دیگر جهان، در ایران متداول بوده است و نمونه

استفاده هوشمندانه و کم و بیش «پایدار» از مرتع های کوه و دشت است.

البته امروزه با افزایش جمعیت انسانی و زیاد شدن تعداد دام ها، ساخت و ساز در مسیرهای «ییلاق - قشلاق» و نیز الزام های زندگی نوین، دیگر زندگی عشایری به شکل گذشته نمی تواند دوام آورد اما می توان از زیست ِ سازگار با طبیعت که ایل ها و طایفه های عشایری در گذشته داشتند، درس های ارزنده ای برای زندگی امروزین گرفت. از دستاوردهای هنری عشایر ایران، می توان به قالی ها و گلیم های دست باف ایل قشقایی (ایل بزرگی که طول مسیرهای ییلاق - قشلاق آن چندصد کیلومتر بوده است) اشاره کرد. این دست بافت ها به دلیل محیط های متنوع زندگی که آفرینندگان آن داشته اند و به خاطر برخورداری آنان از طبیعت رنگارنگ و پرجلوه کوه ها و کوهپایه ها، چنان تنوعی در طرح ها و چنان سرزندگی در رنگ ها و اصالت در مواد اولیه دارند که موجب شهرت بی نظیر آنها در جهان شده است.

کوه ها، الهام بخش شاعران و نویسندگان و عارفان بوده و موضوع بسیاری از اسطوره ها و داستان های دلکش با کوه ارتباط دارد. برای نمونه می توان به داستان زندگی زال پدر رستم - معروف ترین پهلوان اسطوره ای ایران- اشاره کرد که در کوهستان بزرگ شد و سیمرغ پرنده افسانه ای که یاور فرهیختگان است- و آن هم مطابق داستان های ایرانی در کوه می زید - از زال مراقبت کرد و بعدها چندبار به رستم یاری رساند. داستان پرکشش دیگر، اسطوره آرش کمان گیر است که پرتاب تیر

سرنوشت ساز او از فراز البرزکوه (یا دماوند) مرز کشور ایران را با توران تعیین کرد. در بسیاری از دین ها و باورها، کوه ها مکان های پاکیزه و مقدس به شمار می روند. در باورهای کهن ایرانی، مهر یا میترا فرشته روشنایی و نگاهبان عهد و پیمان، همچنین آناهیتا فرشته نگاهبان آب، در کوه جایگاه دارند. پیدا است که آب خیز بودن کوه ها، در سرزمین کم آب ایران جایگاه پرارجی را به آنها بخشیده است.

• کوه ها، تفرجگاه های بی مانند

از دیرباز انسان ها برای بهره مند شدن از هوای فرح بخش و تماشای گل و گیاه و شنیدن نوای دلکش رودها به کوه می رفته اند. فردوسی می گوید:

کنون خورد باید می خوش گوار

که می بوی مشک آید از کوهسار

هوا پرخروش و زمین پر ز جوش

خنک آن که دل شاد دارد به نوش

همچنین برای دور کردن اندوه و راندن بی قراری به کوهپیمایی می پرداخته اند. نظامی در داستان خسرو و شیرین می گوید که فرهاد از دل تنگی راه کوه و دشت را پیش گرفت:

گرفته کوه و دشت از بی قراری

وزو در کوه و دشت افتاده زاری

نیما یوشیج شاعر بزرگ معاصر در چندین شعر به توصیف کوه ها و کوهپیمایی می پردازد و از عشق خود به کوهستان و مردم کوه نشین سخن می گوید. او شعر معروف «افسانه» را از «دره ای سرد و خلوت» و با توصیف باد سر کوه «نوبن» که زبان به سخن می گشاید، آغاز می کند.

امروزه بخش مهمی از اوقات فراغت انسان ها به گردش در طبیعت و انجام ورزش هایی که در محیط های طبیعی انجام می شوند، اختصاص دارد. پیاده روی در کوهستان و نیز کوهنوردی جدی از مهمترین تفریح ها و ورزش های طبیعی هستند. در کشور اتریش حدود ده درصد مردم به

کوهنوردی می پردازند و در ایران، هر هفته در روزهای تعطیل صدها هزار نفر برای کوه گردی یا کوهنوردی به کوهستان می روند. نه تنها کسانی که رشته ورزشی مورد علاقه شان، کوهنوردی است، بلکه افرادی که به ورزش های دیگر - مانند فوتبال، کشتی، دوومیدانی - هم می پردازند، برای افزایش ظرفیت ششی و تقویت ماهیچه های پا و تواناتر شدن قلب خود، کوه پیمایی می کنند.

آرامشی که با تماشای چشم اندازهای پرشکوه کوهستان و غرقه گشتن در زیبایی و سکوت آن به دست می آید، برای انسان پرکار امروزین که در فضاهای تنگ و پر سر و صدا کار می کند، نعمتی بزرگ و باارزش است.

بخش دوم: ورزش کوهنوردی

کوهنوردی بخشی از تجربه انسان در زیستن بر زمین است، چرا که بسیاری از منطقه های زمین کوهستانی است و آدمی برای گذر از این سرزمین ها به مهارت های ویژه نیاز داشته است. تسلط بر این مهارت ها، انسان عادی را به «کوهنورد» بدل می سازد. از دیرباز، اشخاصی وجود داشته اند که ماهرانه از کوه ها - حتی صخره های دشوار- بالا می رفته اند (در پاره ای از سفرنامه ها و دیگر نوشته های قدیمی اران، از این افراد به عنوان «کوه رو» نام برده شده) و این کار را برای شکار، معدن کاوی، چراندن دام، جمع آوری هیزم یا گیاهان علوفه ای و دارویی، یا به منظور فعالیت های نظامی و... انجام می داده اند.

ویل دورانت، تاریخ نگار بزرگ، تاریخ سرزمین پارس را با شرح زندگی قوم ماد آغاز می کند؛ او می نویسد: «مادها از نژاد هندواروپایی به شمار می روند و محتمل است که در تاریخ هزار سال قبل از میلاد از کناره های دریای خزر به آسیای باختری آمده باشند... این قوم، در کوه هایی که به عنوان جایگاه خود در ایران انتخاب کرده بودند، مس، آهن، سرب، سیم و زر، سنگ مرمر و سنگ های گران بها به دست آوردند و چون قومی نیرومند بودند و زندگی ساده ای داشتند، به کشاورزی بر دشت ها و دامنه های تپه های منزلگاه خود پرداختند و زندگی آسوده ای برای خویش فراهم

ساختند.» رفتن به کوه ها از جهت دیگری نیز ضروری بوده است: در شرایط حمله بیگانگان به سرزمین مادری (که در تاریخ ایران بسیار رخ داده است)، کوهستان پناهگاه مبارزان بوده است. تاریخ کشور ما پر است از جنبش های آزادی خواهانه و ضدبیگانه که پایگاه دست اندرکاران آن کوهستان بوده است.

• ورزش کوهنوردی در جهان

خاستگاه ورزش کوهنوردی را «کشورهای آلپی» اروپا (فرانسه، ایتالیا، اتریش، سوئیس) می دانند. بسیاری از اهالی این کشورها به دلیل وجود رشته کوه آلپ، از دیرباز با فن پیمایش کوه ها آشنا بوده اند. چند مورد از کوهنوردی هایی را که نه به منظور شکار و معدن کاوی و کشورگشایی... بلکه فقط برای کوهنوردی (دست یافتن به قله ها و گردنه ها، نوردیدن راه های نو) انجام شده

است، می توان در قرن ها قبل هم دید؛ مثلاً صعود پت رارکا (petrarca) اهل ایتالیا به قله کوه وانتو (Mont Ventox) در سال 1336 میلادی. اما کار جدی تر کوهنوردی صدها سال پس از اینها آغاز شد. در سال 1760 یک دانشمند ثروتمند سوئیسی از منطقه مون بلان: Mont Blanc (بلندترین کوه آلپ که 4807 متر ارتفاع دارد) دیدن کرد و گفت به هر کس که بتواند تا قله این کوه برود، جایزه ای خواهد داد. پس از چندین تلاش، سرانجام در 18 اوت 1786 یک پزشک به نام دکتر پاکار (Paccard) و یک راهنمای محلی به نام بالما (Balmat) اهل فرانسه توانستند پا بر قله مون بلان بگذارند. از میانه های قرن نوزدهم، کوهنوردی شکل باز هم جدی تر و پیوسته تری به خود گرفت؛ در سال ،1854 آلفرد ویلز (Alfred wills) به قله 3701 متری وترهورن (Wetterhorn) در کوه های آلپ صعود کرد. از این سال، دوره ای آغاز شد که به «عصر طلایی کوهنوردی» معروف شد؛ در این دوره، کوه های بلند آلپ ها یکی پس از دیگری صعود شدند. فتح قله سنگی و دشوار مترهورن: (Matterhorn 4477 متر) در سال 1865 به دست ادوارد ویمپر (E.Whymper) و همراهانش که در جریان آن چهار نفر کشته شدند، پایان «عصر طلایی» کوهنوردی است. پس از آن کوهنوردان جسور و نوآور دیگر فقط به دست یابی به قله ها نمی اندیشیدند، بلکه در اندیشه صعود از دیوارهای سنگی و یخ

ی دشوار و به جا گذاشتن «رکورد»های جدید بودند.

نخستین باشگاه کوهنوردی جهان، به نام آلپاین کلاب (The Alpine Clube) در سال 1858 در انگلستان پایه گذاری شد و در چند سال پس از آن، باشگاه های مشابه در کشورهای اتریش، سوئیس، ایتالیا و... تاسیس شد.

امروزه، ورزش کوهنوردی، دلمشغولی و حتی حرفه افراد بی شمار است: میلیون ها نفر به شکل تفننی کوهنوردی می کنند و هزاران نفر با کوهنوردی، سنگ نوردی، راهنمایی کوه پیمایان، اسکی کوهنوردی، تولید و فروش وسایل کوهنوردی زندگی می کنند.

• کوهنوردی در ایران

ابوالفضل صدری در کتاب «تاریخ ورزش» می نویسد: «از 1295 شمسی که میرمهدی ورزنده از بلژیک و ترکیه به ایران آمد، ورزش در آموزشگاه های کشور شکل گرفت. قبل از ایشان فقط در مدارس نظام، به وسیله بعضی از افسران خارجی از قبیل اتریشی ها و روس ها و سوئدی ها

به طور ناقص تعلیمات ورزش داده می شد.» صدری همچنین اشاره می کند که نخستین باشگاه ورزشی در تهران در همان سال ها تاسیس شد. نام این باشگاه، «کلوب ایران» بود که عده ای از اشراف و اعیان و نمایندگان سیاسی خارجی پایه آن را گذاشته بودند و در آن به اسب سواری و چوگان و ورزش های دیگری پرداختند

قانون ورزش اجباری در آموزشگاه ها» در 14 شهریور 1304 به تصویب مجلس شورای ملی رسید و «انجمن پیشاهنگی و تربیت بدنی» (که بعدها به سازمان تربیت بدنی تغییر نام داد) در 27 فروردین 1313 به ثبت رسید. فدراسیون های ورزشی - از جمله فدراسیون کوهنوردی - در سال 1326 تشکیل شدند.

کوهنوردی گروهی از سال 1311 به همت منوچهر مهران و عده ای دیگر در مشهد آغاز شد. مهران در سال 1323 سرپرستی یک کاروان چهل نفره را در صعود به قله دماوند به عهده داشت و پس از این برنامه، پیشنهاد تاسیس یک باشگاه رسمی کوهنوردی را داد که مورد استقبال آن

صعودکنندگان و مسئولان ورزش قرار گرفت. منوچهر مهران از همین سال پایه باشگاه نیرو و راستی را می گذارد که یک بخش مهم از فعالیت آن، کوهنوردی بود.

• چگونه به کوه برویم؟

پیش از آن که به کوه برویم، باید بدانیم که ورزش در طبیعت، تفاوت بنیادی با ورزش های دیگر دارد. نخست این که محیط این ورزش (کوهستان) دست ساخته انسان نیست، بلکه حاصل میلیون ها سال کار عوامل پیچیده طبیعی است و به این دلیل اگر آسیبی به محیط کوهستان وارد سازیم جبران آن به سادگی میسر نخواهد بود. دیگر آن که عامل های موجود در کوهستان بسیار نیرومند و تحرک آنها تا حد زیادی پیش بینی نشدنی است و از این رو خطر برای ورزشکار بی احتیاط و

ناآزموده بسیار زیاد است. یکی از کوهنوردان باتجربه گفته است که در کوهنوردی دو چیز را باید بیاموزیم: اصول ایمنی در کوهستان برای آن که به خود آسیب نرسانیم و اصول حفاظت کوهستان برای آن که به کوه آسیب نرسانیم. نخستین برنامه های کوهپیمایی خود را بهتر است که همراه فرد یا گروهی باتجربه اجرا کنید. معمولاً اینان می دانند که رفتن به چه منطقه و تا چه ارتفاعی برای یک مبتدی مفید و جذاب است. همچنین می دانند که چه وسایل و موادی برای شما لازم است. در عین حال بهتر است که خودتان به ایشان توضیح دهید که تاکنون چه کارهای کوهنورد

ی کرده اید و بگویید که قصد ندارید در ابتدای فعالیت های جدی خود، کار برجسته و دشواری انجام دهید!

در نخستین برنامه های خود سعی نکنید که پا به پای کسانی باشید که بیشتر کوهنوردی کرده اند، چرا که ممکن است خود را بسیار خسته کنید یا به خطر اندازید. به ویژه اگر با اعضای یک گروه یا باشگاه کوهنوردی حرکت می کنید، توجه داشته باشید که در این جمع ها معمولاً اشخاص ماجراجو و نترسی پیدا می شوند که پا را از «حاشیه های اطمینان» فراتر می گذارند؛ شاید این اشخاص، آگاهانه برای گذر از مرزهایی (به جا گذاشتن «رکورد» و...) خود را مثلاً درگیر یک مسیر سنگی دشوار کنند، یا قصد صعود سریع به قله را داشته باشند. اما شما به این وسوسه دچار

نشوید که خود را قوی نشان دهید در عوض، بهتر است به سرپرست برنامه توضیح دهید که می خواهید بدون فشار آوردن بر خود و بدون پذیرش خطر از کوه لذت ببرید. در واقع، سرپرست برنامه ای که اشخاص مبتدی یا کارآموز را با گروه خود به کوه می برد، باید این موضوع را بداند، اما شما هم از تذکر فروتنانه و محترمانه خودداری نکنید. در آینده، وقت برای یادگیری و انجام کارهای دشوارتر خواهید داشت. نخستین برنامه های کوهنوردی شما باید در فصل گرم سال باشد (نیمه جنوبی کشور: فروردین تا آبان، نیمه شمالی کشور: اواخر اردیبهشت تا نیمه مهرماه) و زمانی که صرف بالا رفتن می کنید از سه چهار ساعت بیشتر نباشد. وسایلی که برای چنین برنامه هایی لازم دار

ید، می تواند بسیار ساده باشد: یک کفش ورزشی که زیره ضخیم و کمی نرم (برای جلوگیری از سر خوردن) داشته باشد، یک کوله پشتی کوچک، یک شلوار و پیراهن آزاد، پیراهن بادگیر، عینک آفتابی ضداشعه فرابنفش (UV protection)، کرم ضدآفتاب، حدود دو لیتر آب (اگر مطمئن هستید که چشمه آب پاکیزه ای سرراهتان هست، یک قمقمه یک لیتری کافی است)، کمی تنقلات، ن

ان و میوه و دیگر اقلام خوراکی. هیچ گاه شیفته وسایل و پوشاک رنگارنگی که در دست و برتن دیگران (یا احتمالاً در مجله های کوهنوردی) می بینید، نشوید. برای خرید همیشه فرصت هست و پیوسته چیزهای نو به بازار می آیند، خیلی معقولانه و صرفه جویانه ببینید که به راستی چه چیزی مورد نیازتان است و اگر فلان پوشاک یا وسیله را بخرید چند درصد به شما کمک می کند تا به هدف خود برسید؟ آیا نمی شود با کمی خوشفکری، از آنچه که دارید به گونه ای استفاده کنید که کا

رتان را راه بیندازد؟ برای مثال می توان برای کوهنوردی های چندساعته تا یک روزه به جای خریدن کوله پشتی های نو و گرانبها، از همان کوله پشتی ای که به مدرسه می بردید یا کوله دست دوم دوست تان استفاده کنید. یا در مراحل بعدی که نیاز به کیسه خواب داشتید، می توانید به جای خرید یک کیسه خواب عالی و گرم- که بسیار گران است- یک کیسه خواب متوسط بخرید و به جای آن که در کیسه خواب عالی خود مجبور شوید همه پوشاک خود را درآورید، با پوشاک کامل و حتی کت پر بخوابید. به دنبال کالاهای «مارک دار» و معروف خارجی هم نگردید. امروزه به راستی دشوار است که دریابید کالای موردنظر شما با فلان مارک معروف، در کشور اصلی یا با استانداردهای

اصلی ساخته شده یا در چین و تایلند و... بهتر است در هر مورد که ممکن است، کالاهای ساخت داخل را بخرید که هم ارزان تر هستند، هم در بسیاری موارد بهتر از انواع چینی و تایلندی و اگر عیبی پیدا کنند، می توانید برای تعویض یا تعمیر به سازنده آن مراجعه کنید. در عین حال، خرید کالاهای ایرانی به پیشرفت اقتصاد کشور کمک می کند و انتقادها و پیشنهادهای شما در مورد کیفیت کالا می تواند آنها را بهتر کند. در انتخاب هر وسیله، بکوشید از نظر کسانی که از آن استفاده کرده اند، بهره ببرید و تا حد امکان، پیش از خرید نمونه ای از آن را که در اختیار دوستا

ن تان است، امتحان کنید و در هر حال با کوهنوردان یا فروشندگان باتجربه مشورت کنید. یکی از وسایلی که خوب است از همان نخستین روزهای کوهنوردی به کاربرد آن عادت کنیم، چوب دست یا باتوم (در اصل: baton) پیاده روی است. باتوم، به تقسیم وزن بدن و انتقال بخشی از ضربه ها و فشارها به دست کمک می کند و به این ترتیب از فشار بیش از حد به زانوها که اندام هایی بسیار حساس هستند، جلوگیری می کند. باتوم در حفظ تعادل و جلوگیری از زمین خوردن و نیز پیچ خوردن پا که می تواند به مچ پا آسیب برساند، بسیار موثر است.

چادر

چادر جزو وسایل گروهی کوهنوردی و خانه متحرک کوهنورد می باشد .

بطور کل چادر ها به دو نوع کمپینگ و ارتفاع تقسیم می شوند . نوع کمپینگ مخصوص ارتفاعات پایین و نیمه اول سال می باشد ؛

نوع ارتفاع نیز برای ارتفاعات بالا و برنامه های نیمه دوم سال است .

چادرهای ارتفاع برخلاف چادرهای کمپینگ دارای ارتفاع و وزن کمی می باشند و معمولا به شکل گنبدی هستند که با تیرک های سبک فلزی ( آلومینیوم یا تیتانیوم ) و یا فایبر گلاس مقاومت خوبی در برابر بادهای تند ارتفاعات داشته و سریع برپا و یا جابجا می شوند . جنس بدنه چادر ها معمولا از پارچه دارای قابلیت تنفسی گورتکس می باشد . چادر های ارتفاع و بعضا کمپینگ معمولا دو پوش هستند که پوش خارجی آن ضد آب و باد و پوش داخلی گورتکس است . بین این دو لایه نیز حدود 10 سانتیمتر فاصله برای تبادل هوا وجود دارد .

یکی از نکات مهم در استفاده از چادر ، جلوگیری از تعرق آن است که با تنظیم و باز کردن پنجره ها و یا درچه های تعبیه شده در بدنه چادر امکان پذیر است . همچنین در صورت یکی شدن دمای داخل و خارج چادر بر روی بدنه داخلی بر اثر تنفس و بازدم افراد برفک ایجاد می شود که با گرم شدن هوا در نزدیکی صبح تبدیل به آب شده و همه وسایل داخل چادر را خیس می کند و خیس شدن کیسه خواب و لباس های پر در زمستان یعنی اول بدبختی و دردسر .

چادر های ارتفاع که معمولا از 1 تا 4 نفر ظرفیت دارند با داشتن پوش دومی بزرگتر از خود چادر ، دارای دو بخش اضافی در جلوی دو در چادر است که یکی بعنوان انبار وسایل و لوازم غیر ضروری برای خلوت شدن داخل چادر و از فضای دیگر نیز بعنوان آشپزخانه بمنظور جلوگیری از کثیف شدن و یا آتش سوزی داخل چادر استفاده می شود .

کیسه خواب

کیسه خواب نیز از وسایل ضروری یک کوهنورد است که بیشتر در برنامه های چند روزه که

احتیاج به شب مانی در کوه دارد استفاده می شود .

خواب یکی از ضروریات انسان مخصوصا برای تجدید قوا می باشد . بنابراین کیسه خواب راحت و نرم و گرم از اهمیت بالایی برخوردار است کیسه خوابها به دو نوع پر و الیاف تقسیم بندی می شوند . کیسه خوابهای پر که حاوی پر قو هستند از قدیم بسیار مورد توجه بوده اند . تنها نقیصه کیسه خواب پر اینست که اگر خیس شود خشک شدن آن به زمان زیادی نیاز دارد و خیس شدن در زمستان نیز برابر با یخ زدگی و یا مرگ است ! برای رفع این نقیصه الیاف جدیدی به شکل لوله های تو خالی ساخته شده و در ساخت کیسه خوابهای جدید و حرفه ای از آنها استفاده می شود . این الیاف با وجود سبکی از حجم بالایی برخوردارند که بسته بندی در کوله را کمی مشکل می سازد . البته این نقیصه نیز در الیاف جدید به نام ترمو لایت برطرف شده است .

چون کیسه خواب پر هنوز طرفداران زیادی دارد کمی درباره آن بیشتر توضیح می دهیم . میزان پر موجود در کیسه خواب بصورت درصد کرک و ساقه پر بیان می شود . مثلا پر 60/40 یعنی 40 درصد آن ساقه و 60 درصد آن کرک پر است . بدین ترتیب کیسه خوابهای 70/30 و 80/20 و 90/10 و 95/5 نیز موجود است . که این نوع آخر بسیار حرفه ای و مخصوص صعودهای بلند می باشد . لازم بذکر است که هرچه درصد کرک پر بیشتر باشد کیسه خواب گرمتر و سبک تر است .

دمای مطلوب کیسه خوابها نیز با سه دمای حداقل و راحت و حداکثر بیان می شود . مثلا 10و1

7- و 25- درجه سانتیگراد یعنی این کیسه خواب برای دمای بین 10 درجه بالای صفر تا 25 درجه زیر صفر مناسب است ولی 17- درجه سانتیگراد راحت ترین و مطلوبترین دمای آنست و نزدیک به دمای حداقل از گرما و نزدیک به دمای حداکثر از سرما اذیت خواهید شد . دمای حداکثر یا نهایی تنها از یخ زدن اعضای بدن جلوگیری می کند و شما خواب خوبی در این دما نخواهید داشت . بنابراین در خرید کیسه خواب به دمای حداقل بیشتر توجه شود . ضمنا هرچه کیسه خواب درصد کرک بالاتری داشته باشد دمای متوسط آن به دمای حداکثر نزدیکتر می شود و اصطلاحا قویتر است .

و باز هم همان حرف تکراری که با توجه به برنامه خود کیسه خواب را تهیه کنید . یعنی حداقل با

ید دو کیسه خواب داشته باشید یکی برای بهار و دماهای بالای صفر و یکی برای پاییز و زمستان و دماهای زیر صفر . تابستانها هم که لخت می خوابید تا پشه ها دلی از عذا در بیاورند .

کیسه خوابهایی که در ایران موجود است تا حدود 45- درجه سانتیگراد هستند و جوابگوی آب و هوای ایران هستند . هرچند می توان با افزایش لباس و پوشیدن البسه پر نیز به گرمای بدن

افزود .

در مورد طول کیسه خواب حتما از طول بدن شما بلند تر باشد تا در صورت نیاز بتوانید کفش و یا ظرف آبتان را شب در ته آن بگذارید که تا صبح یخ نزند .

در خانه و زمانی که از کیسه خواب استفاده نمی کنید آن را بصورت باز از چوب لباسی آویزان کنید تا پر های آن پف کند و اصطلاحا نشکند . چون شکستن پر و خوابیدن آنها بر روی هم از دمای کیسه خواب می کاهد .

نکته : حتما موقع خواب از لباس زیر خشک استفاده کنید . چون اگر تنها زیرپوش شما بر اثر

تعرق خیس شده باشد و داخل ده تا کیسه خواب هم که بروید باز سرما خواهید خورد .

کوله پشتی

در میان وسایل کوهنوردی پس از کفش مهمترین وسیله کوله پشتی می باشد ؛ چون تمام وسایل مورد نیاز کوهنورد برای صعود و فرود و شب خوابی در درون آن قرار می گیرد . کوله ها از زمان قدیم تاکنون دستخوش تغییرات فراوانی شده اند ؛ بطوریکه امروزه اگر برای اولین بار برای خرید کوله به یک فروشگاه وسایل کوه بروید شاید از دیدن سایزها و رنگها و اشکال مختلف آنها سرتان گیج رود ! بنابراین لازم است با مشورت یک فرد خبره و باتوجه به نیازتان کوله ای مناسب اختیار کنید تا همیشه و در همه حال بهترین همدم شما باشد چون اگر شکل و اندازه کوله مناسب بدن

و برنامه شما نباشد ممکن است بر اثر فشارهای وارده بر شانه و ستون مهره ها برای همیشه از کوله و کوهنوردی و حتی از زندگی سیر شوید .

برخی از کوله های قدیمی که امروزه نیز گاها استفاده می شوند دارای یک زین فلزی در خارج از کوله هستند که با پشت فرد در تماس است و چون بار را به تناسب بین شانه و پشت و کفل تقسیم می کند برای بارکشی های سنگین و حتی در موارد اظطراری برای حمل مجروح مناسب است . اشکال این کوله ها وزن بیشتر و ارتفاع و پهنای زیاد است . چون در مسیرهای تنگ یا دارای شاخه های درخت و یا سنگنوردی باید از کوله های باریکی استفاده کرد که عرض آن بیشتر از بدن نباشد . کوله های قدیمی دارای جیب هایی نیز در پشت و طرفین هستند که می توانید وسایل ضروری و دم دست را در آنها قرار دهید . ولی کوله های جدیدتر که بیشتر برای برنامه های فنی و یا زمستانی بکار می روند بجای جیب های بیرونی دارای یک جیب بزرگ در روی سر کوله هستند و بعضا نیز در بخش انتهایی کوله محفظه ای را جداکرده اند که دارای زیپ است و می توان برای وسایل ضروری و یا کیسه خواب از آن استفاده کرد ؛ در دوطرف و پشت کوله نیز بندهایی برای بستن وسایلی مانند فوم / زیر انداز و کلنگ و باتوم و کرامپون و .... تعبیه شده است .

جنس کوله ها معمولا صد درصد ضد آب است که در انواع جدید از پارچه های گورتکس که سبکتر نیز هستند استفاده می شود . رنگ کوله نیز مانند لباسها باید بشکلی باشد که متضاد با محیط برنامه موردنظر شما باشد تا از دور کاملا به چشم بیاید که این مسئله در صورت گم شدن و یا مجروح و زمینگیر شدن به جستجوگران کمک زیادی می نماید . بنابراین کوله ها معمولا به رنگ های قرمز و زرد و آبی ساخته می شوند .

نوعی از کوله ها که به رنگ سبز و یا پلنگی هستند مخصوص شکارچیان و یا سربازان است که می خواهند در استتار باشند .

اندازه کوله ها را برحسب فضای داخل آن و با واحد لیتر اندازه گیری می نمایند که معمولا از 30 تا 100 لیتر متفاوت است . کوله های 30 لیتری برای برنامه های یک روزه بدون وسایل خواب و یا دوچرخه سواری مناسب هستند که البته نوع مخصوص دوچرخه آن دارای بندک نبوده و در آن نیز با یک زیپ بزرگ نیم دایره باز می شود . همیشه کوله ای را انتخاب کنید که پس از قرار گرفتن تمام

وسایل دیگر فضایی خالی نداشته باشد تا شکیل و خوش فرم به پشتتان بنشیند . اگر کوله بزرگتر باشد از فرم خارج شده و با لنگر انداختن موجب خستگی و آزار شما میشود و اگر کوچکتر هم باشد که مجبورید مقدار زیادی از وسایل را به دور کوله آویزان کنید و یا در دست بگیرید .

نوعی کوله نیز طراحی شده است که مخصوص حمل کودک است و علاوه بر جای مخصوص نشستن کودک که در حمایت هم باشد و سقوط نکند دارای تعدادی جیب نیز برای وسایل ضروری

است ، امروزه کوله های مخصوصی نیز برای نوجوانان و بانوان ساخته می شود که متناسب با فیزیک بدنی آنهاست .

بخشی از کوله که با پشت فرد در تماس است شاید مهمترین بخش باشد که باید مانع از چسبیدن کوله به پشت و عرق کردن شود . کوله ها معمولا بند بزرگی در قسمت پایین دارند که بدور کمر پیچیده می شود و در حفظ تعادل موثر است . برخی نیز دارای بندکی مشابه و در ج

لوی سینه هستند که تعادل بالای کوله را حفظ می کند ولی موقع صعود که تنفس و حرکت سینه زیاد و سریع است بهتر است که بسته نشود و فقط موقع پایین آمدن آنرا ببندید .

کوله های باریک و لوله ای شکلی با جنس ضخیم نیز برای غارنوردی و آبشارنوردی ( دره نوردی ) ساخته شده اند که مناسب مسیرهای تنگ و خیس و خشن است .

موقع چیدن کوله وسایل سخت و فلزی را در تماس با بدنه کوله قرار ندهید که اگر در پشتتان باشد باعث آزار و اگر در اطراف باشد بر اثر کشیده شدن کوله به در و دیوار باعث پارگی کوله می شود . وسایل را طوری بچینید که سنگین تر ها در نزدیک پشت و بالای کوله باشند و همچنین وسایل را به ترتیب استفاده داخل کوله قرار دهید . در یک کلام کوله چینی خود یک هنر است که با تمرین در شرایط مختلف روز و شب و هوای سرد و گرم و با دستکش های کلفت و ... بدست می آید . جای وسایل را کاملا بخاطر داشته باشید تا با چشم بسته هم بتوانید وسیله مورد نظر را بیابید ! مو

اد سوختی را در ظروف با در محکم و چند لایه پلاستیک قرار دهید تا نشت آن باعث خرابی کوله و لباس و غذاها نشود .

توصیه : در خرید کوله و همه وسایل کوهنوردی چون با آسایش و حتی جان شما سروکار دارد به قیمت فکر نکنید و بیشتر به کیفیت و دوام و راحتی و وزن کم آن بها دهید ؛ همچنین وسایل خود را تخصصی نمایید و بدنبال کوله ای برای همه برنامه ها و یا کفشی برای همه فصول نباشید .

کلام آخر هم این که بقول معروف باید چند تا کوله را کهنه و یا پاره کنید تا بتوانید کوله مناسب خود را پیدا کنید .

کفش

از قدیم معروف بوده است که پا قلب دوم انسان و مخصوصا کوهنوردان است . بنابراین کفش که محافظ پا است از مهمترین وسایل و پوشاک کوهنوردی به شمار می رود . کفش های قدیم از چرم ساخته می شد که بنا به شرایط مورد استفاده ضخامت و تعداد لایه های چرم متفاوت بود . یکی از اشکالات کفش های چرمی زمستانی وزن بالای آنها بود که با اختراع لایه ها و پارچه های جدید با عناوین گورتکس - سیمپاتکس و تینسولیت تا حدی این نقیصه جبران گردیده است . لایه گورتکس که در انواع پوشاک زمستانی کوهنوردی نیز بکار می رود دارای خاصیت یک طرفه بودن است ؛ یعنی تنها از یک طرف کاملا ضد آب و باد است و در نتیجه از داخل بخار و گرمای ناشی از تعرق و فعالیت را بخارج می فرستد و از خیس شدن پوشاک زیر و سرمازدگی جلوگیری می کند . لایه سیمپاتکس نیز مانند گورتکس ضد آب و ضد باد و دارای قابلیت تنفسی است . لایه تینسولیت نیز گرمازا بوده و در کفش های زمستانی و سنگین بکار می رود . زیره کفش کوهنوردی نیز از لایه های مخصوصی

ساخته می شود که معروف ترین آن ویبرام ایتالیا است . همچنین اخیرا لایه ای شوک گیر نیز ساخته شده که فشار ضربه های وارده به کف پا را کاسته و پا دیرتر خسته می شود و در سرازیری زانوها کمتر آسیب می بیند . با توجه به پیشرفت هایی که در زمینه ساخت کفش های کوهنوردی بدست آمده و به برخی از آنها در بالا اشاره شد ؛ امروزه برای هر نوع برنامه کوهنوردی و برای هر فصل و منطقه کفش خاصی ساخته شده و مورد استفاده قرار می گیرد و دیگر عنوان

کفش های چهار فصل یا همه کاره دور از ذهن می باشد . به عنوان مثال در کفش های مخصوص سنگنوردی نوع کفش برای مرد و زن و همچنین بسته به جنس و نوع سنگ متفاوت می باشد .

بطور کل می توان کفش ها را به 6 دسته بزرگ به شرح زیر تقسیم کرد :

کفش صعودهای هیمالیایی که سه پوش و یا دو پوش هستند . نوع دوپوش از یک کفش کوچک و تنک مثل کفش رشته کشتی که بجای بند دارای چسبک است تشکیل می شود و این کفش

درون کفش اصلی که بزرگتر است قرار می گیرد . می توان شب در داخل چادر و کیسه خواب کفش بیرونی را از پا درآورد و از پوش داخلی به عنوان جوراب و یا کفش داخل چادر استفاده کرد . در نوع سه پوش علاوه بر این دو کفش یک لایه گتر بلند نیز بر روی کفش قرار می گیرد که به دور کفش دوخته شده و تمام رویه و اطراف کفش را در بر می گیرد . پوش دوم کفش یا از جنس چرم است و یا از جنس فایبر گلاس که نوع اخیر شبیه کفش های اسکی است .

کفش کوهنوری سنگین در صعود های بلند زمستانی مانند ارتفاعات ایران بکار می روند و دارای یک یا چند لایه فوق الذکر می باشند و قابلیت نصب کرامپون را هم دارند .

کفش کوهنوردی یا کفش نیمه سنگین که برای سه فصل اول سال مورد استفاده قرار می گیرد .

کفش کوهپیمایی یا ترکینک کفش هایی سبک است و برای صعود های یک روزه یا چند روزه سبک و کم ارتفاع بکار می رود .

کفش راه پیمایی برای مسیر های ساده و کفی استفاده می شود . شبیه کفش های معمولی ورزشی و یا اسپرتکس های معروف می باشند .

کفش سنگنوردی یا کتان سنگ جهت صعود های داخل سالن و یا سنگنوردی طبیعی بکار می رود .

نکات :

بعد از هر برنامه کفش را کاملا تمیز کرده و داخل آن را با روزنامه پر کنید تا هم رطوبت آن گرفته شود و هم حالت و فرم خود را حفظ کند . هیچگاه کفش خیس را برای خشک شدن در بر

ابر حرارت مستقیم مثل آفتاب و آتش قرار ندهید .

اول فصل زمستان کفش چرمی را کاملا با پیه شتر و یا گوسفند چرب کنید و محل دوخت ها را نیز با موم عسل بپوشانید تا آب وارد کفش نشود . هنگام شب خوابی در برنامه زمستانی کفش ها را با روزنامه پر کرده و داخل یک کیسه نایلنی قرار داده و در انتهای کیسه خواب قرار دهبد تا یخ نزند . در غیر اینصورت صبح روز بعد به پا کردن کفشی مانند آهن غیر ممکن است

طناب

همانطور که می دانید یکی از وسایل قدیمی ، اولیه و ضروری کوهنوردی ، طناب است . در کوهنوردی زمستانی و هیمالیایی ، غارنوردی ، سنگنوردی ، یخنوردی و دره نوردی ، طناب از وسایل اصلی در صعود و فرود می باشد . در واقع سایر ابزار فنی کوهنوردی به نوعی در ارتباط و تماس با طناب می باشند . طناب وسیله ارتباطی و حمایتی بین کوهنوردان می باشد .

طناب های کوهنوردی دارای قطر ها و کاربردهای متنوعی به شرح زیر می باشند :

قطر طناب به میلیمتر / کاربرد / تحمل شوک به کیلوگرم / تحمل وزن به کیلوگرم

3/ بندکفش ، بند حمایت چکش و سایر ابزار / صفر / 250

5/ طنابچه پروسیک ، رکاب / صفر / 620

7/ طناب انفرادی ، فرود دولای اظطراری ، بلوک / صفر / 1335

8/ طناب انفرادی ، فرود دولای اظطراری ، بلوک / 490 / 1700

9/ طناب انفرادی ، دولا صعود و فرود ، بلوک ، صندلی / 570 / 1990

11/ یک لا صعود و فرود / 1050 / 2800

12/ و13/ تیرول

اخیرا سایزهای میانه و زوج دیگر نیز توسط کارخانجات مختلف ساخته شده است ؛ مانند 10.5 میلیمتر و غیره . معمولا طنابهای سایز فرد برای سنگنوردی و سایز زوج برای یخنوردی بکار می روند . بر خلاف طناب های معمولی و پلاستیکی که الیاف آن بصورت مارپیچی بدور هم پیچیده و در نتیجه رویه آنها مواج است ؛ طناب کوهنوردی از رشته هایی موازی و سفید رنگ از جنس ابریشم مصنوعی و پریلون در داخل یک روکش محافظ رنگارنگ و بافتنی تشکیل شده است . در شرکت های مختلف تولید کننده طناب کوهنوردی ، رنگ و یا شکل بافت این روکش متفاوت می باشد .

یک حلقه طناب صعود و فرود کوهنوردی معمولا 50 یا 40 متر طول و 10 تا 11 میلیمتر قطر و هر متر آن دو تا سه هزار تومان قیمت دارد ! در دو سر طناب یک نوار چسب سفید رنگ وجود دارد که مشخصات طناب از قبیل قطر ، طول ، کاربرد ، خصوصیات فیزیکی و ... با علایمی مشخص و استاندارد نوشته شده است . برخی از خصوصیات فیزیکی که در طنابهای جدید دیده می شود عبارتند از : ضد آب بودن ( مخصوص صعود های زمستانی ، غارنوردی و یا دره نوردی ) ، مقاومت در برابر سایش به لبه های تیز و برنده ، مقاومت در برابر مواد شیمیایی و ... . بطور کل طنابهای کوهنوردی به دو نوع استاتیک و دینامیک تقسیم بندی می شوند .

تعاریف :

1 - طناب دینامیک : بدلیل موازی بودن رشته های داخلی و جنس آن حالت ارتجاعی دارد و هنگام سقوط کوهنورد کمی افزایش طول میابد که در نتیجه باعث کاهش میزان ضربه وارده به کوهنورد می گردد . کاربرد اصلی آن در جایی است که احتمال سقوط وجود داشته باشد ، مانند سنگنوردی و یخنوردی .

2 - طناب استاتیک : رشته های داخلی آن کمی حالت بافت مارپیچی داشته و فاقد حالت ارتجاعی بوده و کاربرد آن بیشتر در جایی است که بر روی طناب صعود و فرود انجام می گیرد . مانند غارنوردی و صعود زمستانی (هیمالیایی) .

3 - تحمل شوک : شوک ناشی از وزنه ای ( با عدد مشخص شده در جدول فوق ) از ارتفاع یک متر .

4 - تحمل وزن : تحمل وزنی ( با عدد مشخص شده در جدول فوق ) در طول طناب بدون هیچ سقوط و شوکی .

5 - طناب انفرادی : طناب شخصی که هر کوهنورد ( در هر رشته ای ) باید در کوله خود داشته باشد . قطر این طناب بین 6 تا 9 میلیمتر و طول آن بین 6 تا 7 متر است . این طناب در مواقع مختلف کاربردهای فراوانی دارد ؛ از جمله : درست کردن صندلی اظطراری فرود و صعود ، حمل مجروح و ... . 6 - تیرول : طنابی که بین دو نقطه مرتفع ( دو سوی یک دره و یا رودخانه ) بصورت افقی و یا شیب دار بسته شده و جهت حمل و انتقال بار و یا افراد از آن استفاده می شود .

نکات ایمنی :

1 - هیچگاه طناب روی لبه تیز سنگ و خاک کشیده نشود ! 2 - مواظب باشید که طناب داخل مواد روغنی نیافتد ! 3 - طناب را تنها با آب سرد ( یا بسیار ولرم ) بشویید . در صورت نیاز از مواد شوینده ای که برای پوست انسان مضر نیستند ( مانند صابون ، مایع دستشویی ، شامپو و ... ) نیز می توانید به اندازه کم استفاده کنید ! 4 - طناب شسته شده را بدور از تابش مستقیم آفتاب و منابع حرارتی دیگر پهن کنید تا جریان هوا آنرا خشک نماید ! 5 - هنگام صعود های متوالی از هر دو سر طناب استفاده کنید تا پیچش ، اصطکاک و ساییدگی در تمام طناب تقسیم شود . 6 - تعداد شوک

هایی که یک طناب می تواند تحمل کند محدود است ، بنابر این از کارهایی که شوک های متوالی به طناب وارد می سازد (‌ مانند بکسل ماشین ، طناب کشی و ... ) با طناب کوهنوردی خودداری نمایید ! 7 - از طناب دیگران که نمیدانید چه بلاها و شوک هایی را تحمل کرده است در صعودهای جدی استفاده ننمایید ! 8 - و مهمترین نکته این که طناب جان کوهنورد است . هیچگاه جان خود و یا دیگران را لگد نکنید

بهمن

بهمن : ریزش برف از ارتفاع در کوهستان بعلت سنگین شدن برف و عوامل خارجی دیگر .

عوامل درونی موثر در ایجاد بهمن : شامل خود برف و بستر زیر برف می باشد . به عبارتی حجم ؛ جنس و لایه های برف به همراه میزان شیب و وضعیت بستر در ایجاد بهمن موثر هستند .

عوامل بیرونی موثر در ایجاد بهمن : میتواند شامل صدا - حیوانات - باد - زلزله - کوهنوردان و ... باشد .

نکات :

اگر حجم برف تازه بین 15 تا 20 سانتیمتر باشد احتمال ریزش بهمن کم است !

اگر حجم برف تازه بین 20 تا 30 سانتیمتر باشد احتمال ریزش وجود دارد !

اگر حجم برف تازه بیش از 30 سانتیمتر باشد ریزش بهمن حتمی است !

جنس برف : به دو نوع است ؛ 1 - برف خشک و یا پودری که مشخصات آن سبکی - دارا بودن اکسیژن زیاد در درون آن - بارش آن در دمای زیر صفر درجه - نچسبیدن به لباس و به سختی در دست گلوله شدن است . 2 - برف خیس که مشخصات آن سنگینی - نداشتن اکسیژن زیاد - بارش در دمای صفر درجه - چسبیدن به لباس و گتر و راحت گلوله شدن در دست میباشد . لایه های برف : اگر لایه پودری روی لایه یخ زده فشرده باشد بهمن حتمی است و اگر لایه های یخ زده و فشرده روی هم باشند احتمال وقوع بهمن بسیار کم است .

عوامل تاثیر گزار در برف : در دمای کم برف یخ می زند پس هر چه دما پایین تر و هوا

سردتر باشد احتمال ریزش بهمن کم تر است . باد باعث انباشته شدن برف و ریزش آن می شود پس افزایش وزش باد برابر با افزایش خطر بهمن است . در ارتفاع بالا برف آب نمی شود و حجم برف زیاد می شود پس احتمال بهمن بیشتر است .

شیب بستر : در شیب 23 تا 60 درجه احتمال بهمن زیاد است و در شیب های بیشتر و کمتر از این مقدار احتمال ریزش بهمن بسیار کم است . بیشترین بهمن ها در شیب 30 تا 45 درجه رخ داده است . همچنین در شیب های محدب خطر بیشتر از شیب های مقعر یا فرو رفته اس

ت . در شیب محدب سرعت بهمن هر لحظه بیشتر می شود و در شیب مقعر بالعکس .

وضعیت بستر : اگر بستر زیر برف یکنواخت باشد احتمال ریزش بهمن زیاد می شود و هر چه یکنواختی آن کمتر باشد و موانعی مانند سنگ و بوته و درخت در آن باشد احتمال ریزش بهمن کم می شود .

محدوده بهمن : معمولا به دور از یال ها و خط الراس ها است و بیشتر بطرف مرکز خط القعرها کوه است یعنی فرورفتگی بین دو یال و زیر خط الراس . و از بالا به پایین شامل سه بخش تاج بهمن - مسیر بهمن و انتهای بهمن می باشد .

انواع بهمن :

بهمن خیس : به شکل تکه های شکسته شده برفی حرکت می کند . مانند بهمن نقاب های برفی . بهمن پودری یا خشک : سرعت زیادی دارد و نیازی به تحریک خارجی نداشته و بعلت وزن خودش فرو می ریزد و با ورود به مجاری تنفسی باعث مرگ فرد بهمن زده می شود .

نکاتی که هنگام عبور از مسیر بهمنی باید به آن توجه کرد :

توقف گروه و دادن هشدار های لازم و مجهز شدن به نخ بهمن . افراد نیز نباید به هم اتصال داشته باشند مگر اینکه عبور از مسیر احتیاج به کار فنی و یخنوردی با حمایت داشته باشد که باید بصورت کرده دو نفره باشند .

نخ بهمن : طنابی است کم قطر حدود 6 میلیمتر به رنگ سفید و قرمز که با فلش و متراژ محل فرد حادثه دیده و فاصله با او را نشان می دهد . این طناب به کمر هر فردی که قصد ع

بور دارد بسته می شود بصورتیکه فلش ها بطرف شخص و نقطه صفر متراژ روی طناب بدور کمر وی باشد و انتهای طناب نیز آزاد بدنبال فرد بر روی برف کشیده می شود .

رعایت سکوت هنگام عبور.

عبور بصورت انفرادی .

قدم های بلند به هنگام عبور و استفاده از جاپای نفر اول بمنظور جلوگیری از تشکیل خط برش برف . بازکردن بند تجهیزات از خود مانند کوله و کلنگ و ... تا بتوان بمحض ریزش بهمن در یک ثانیه همه وسایل را از خود جدا کرده و بدور انداخت .

بهترین زمان عبور حداقل 24 ساعت پس از آخرین بارش برف و بهنگام صبح زود و یا غروب خورشید است که هوا سردتر است و آفتاب به برف نمی خورد .

برخلاف صعود از شیبهای تند که بصورت مارپیچ است ؛ صعود از شیب بهمنی باید بصورت مستقیم باشد .

تا حد امکان از بالای محدوده بهمن و نزدیک به تاج بهمن عبور کنیم تا حجم برف کمتری بالای سرمان باشد .

نکاتی که فرد بهمن زده باید به آن توجه کند :

دور کردن همه تجهیزات مخصوصا فلزی و برنده از خود .

فرار کردن به محلهای امن . یعنی بصورت شنا خود را بروی بهمن بیاورد و بطرف بالا و سمت چپ یا راست فرار کند.

پوشاندن جلوی دهان و بینی .

باز کردن فضایی در جلوی صورت و سینه با کشیدن نفس عمیق جهت تنفس در زیر برف .

پیدا کردن جهت جاذبه زمین با انداختن آب دهان و در صورت امکان اقدام به حفاری بطرف بالا .

نکاتی که اطرافیان باید به آن توجه کنند :

دنبال کردن مسیری که فرد بهمن زده طی می کند با چشم تا زمان پایان بهمن .

پیدا کردن نخ بهمن و وسایل فرد .

گشتن نواحی پایین تر از محل شروع بهمن و حرکت فرد .

در صورت امکان استفاده از سوند ؛ میله فلزی و باریک و بلند که داخل برف فرو می رود تا فرد را پیدا کنند.

گرمازدگی

آسیبهای ناشی از گرما در سه گروه قرار می گیرد :

1- حمله گرمایی

2- خستگی ناشی از گرما

3- درد و انقباض ناشی از گرما

حمـلـه گرمـایی:

حمله گرمایی هنگامی رخ می دهد که مکانسیمهای تنظیم کننده گرما در بدن، نتوانند بدن را تا حد کافی سرد کنند. در این حالت دمای بدن بالا می رود، ولی تعریق صورت نمی گیرد در نتیجه گرمای زیادی در بدن ذخیره می شود و سرانجام سلولهای مغزی دچار صدمه می شوند که این مسأله حتی ممکن است به مرگ بینجامد.

تـشـخـیـص:

1- دمای بالاتر از 40 درجه سانتیگراد

2- پوست و دماغ، خشک و قرمز

3- نبض در حدود 160 بار در دقیقه، که در ابتدا سریع بوده و با پیشرفت آسیب، ضعیف و سریع می شود.

4- مردمکها در ابتدا کوچک شده، ولی بعد از مدتی گشاد می گردد.

5- گیجی

6- تنفسی که در ابتدا سریع و عمیق است، ولی به تدریج ضعیف و سطحی می شود.

7- سردرد

8- خشکی دهان

9- تهوع، استفراغ و ضعف عمومی

10- کاهش فشار خون

11- تشعشعات، انقباض عضلانی و احتمالاً از بین رفتن هوشیاری

حمله گرمایی عمدتاً زمانی رخ می دهد که دمای بالا همراه با رطوبت بالا و سرعت زیاد وزش باد وجود داشته باشد.

درمـان:

مهمترین اورژانس در مورد حمله گرمایی، سرد کردن بدن است. بلافاصله بدن را از معرض تابش آفتاب دور کنید، لباسهایش را درآورید، بدنش را کاملاً با آب سرد مرطوب کنید. سریعاً تهویه هوای سرد را برایش برقرار کنید. سپس بیمار را با ملافه هایی که با آب سرد مرطوب شده اند بپیچید و سریعاً او را نقل مکان دهید. همچنین به یک فرد دیگر یاد بدهید که چگونه در حین انتقال، بیمار را باد بزند و دستگاه تهویه را با حداکثر سرعتش به راه بیندازد. ایده آل این است که کل بدن بیمار را سریعاً در حمام آب و یخ قرار داده، یخ را بر پوستش مالش دهیم. اگر چنین کاری ممکن نبود، قطعات یخ را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید، بدن بیمار را مرطوب کنید و کیسه را بر بدن بیمار بمالید. پاکتهای یخ را زیر دست،‌ دور گردن و اطراف قوزکهای پای بیمار بگذارید تا عروق بزرگ سطحی را خنک کند.

وقتی دمای بدن بیمار به زیر 39 درجه سانتیگراد رسید با سنجشهای متوالی دمای بدن مواظب سرد شدن بیش از حد بدن باشید. تا هنگامی که دمای بدن به زیر 8/37 درجه سانتیگراد نرسیده است، عمل سرد کردن را ادامه دهید. اگر با اقدامات شما دمای بدن بیمار به زی

ر 8/37 نرسید حمله گرمایی مجدداً رخ می دهد. در حین سرد کردن بدن بیمار مواد محرک یا نوشیدنی داغ ندهید. از آنجا که گرمازدگی تمام بدن را درگیر می کند، ممکن است عوارض زیادی ناشی از حمله گرمایی یا اقدامات درمانی حاصل شود از این رو در حین سرد شدن بدن بیمار مراقب عوارض زیر باشید:

1- تشنجها

2- ورود مواد استفراق شده به راههای هوایی

* برای جلوگیری از ورود مواد استفراق شده به نای، بیمار را در وضعیتی قرار دهید که بتواند به راحتی مایع را از راههای تنفسی خارج کنید. اگر موفق شدید که دمای بدن را ظرف 60-30 دقیقه به میزان 2 درجه پایین بیاورید، عمل سرمادهی را متوقف کنید. اگر قبل از اتمام عملیات انتقال بیمار، دمای بدنش مجدداً بالا رفت دوباره عمل سرد نمودن را آغاز کنید.

خـستگی گرمـایی

این حالت، در فرد سالمی رخ می دهد که در یک محیط بسیار گرم، به شدت فعالیت بدنی انجام دهد. در واقع خستگی گرمایی حالت ملایمی از شوک است که به واسطه تعریق طولانی و شدید بدن مقادیر زیادی آب و نمک از دست می دهد. وقتی این آب از دست رفته به حد کافی جایگزین نشود جریان خون کاهش می یابد و اعمال مغز، قلب و ریه تحت تأثیر فراوان قرار می گیرد.

تـشـخـیـص:

1- سردرد، سرگیجه،‌ تهوع،‌ ضعف

2- غش کردن

3- تعریق شدید

4- بی اشتهایی

5- کاهش هوشیاری به میزان کم

6- کاهش دمای بدن به پایین تر از سطح طبیعی یا حفظ آن در مرز طبیعی

7- گشاد شدن مردمکها

8- ضعف و نبض تند

9- تنفس سریع و سطحی

10- - رنگ پریدگی پوست (معمولاً خاکستری) سرد و مرطوب

11- دردهای احتمالی عضلات

12- اشکال در راه رفتن

مهمترین مشکل در خستگی گرمایی، از دست دادن نمک است.

درمـان:

1- او را به یک اتاق خنک ببرید،‌ ولی مطمئن شوید که احساس لرز نمی کند. کمپرسهای سرد و مرطوب روی پوست او بمالید و دستگاه تهویه هوای خنک برای او مهیا کنید .

2- او را وادار کنید که دراز بکشد. پاهای او را 30-20 سانتیمتر بالا ببرید و س

رش را کمی پایین بیاورید تا جریان خون کافی به مغزش برسد. تا آنجا که می توانید لباسهایش را درآورید و اگر نمی توانید لباس خارج کنید،‌ آن را شل کنید.

3- برای بیمار محلول آب و نمک ( یک قاشق چایخوری در هر لیوان) به میزان نصف لیوان در هر 15 دقیقه به مدت یک ساعت تجویز کنید.

4- اگر بیمار استفراق کرد، دیگر محلول آب نمک را به او ندهید. او را به بیمارستان ببرید تا محلول آب و نمک را وارد رگهایش کنند.

5- اگر استفراغ صورت نگرفت، به اعضای خانواده بیاموزید که بیمار را به مدت 3

-2 روز آرام و در حال استراحت قرار دهند و او را از معرض حرارت دور نگه دارند.

گرفتگی عـضلانی ناشی از گرما

گرفتگی عضلانی همراه با درد است که به هنگام خروج بیش از حد نمک در حین تعریق شدید روی می دهد. وقتی میزان آب و نمک بدن کم شود بیمار آن را به صورت تشنگی درک می کند. بیمار برای فرونشاندن تشنگی مقادیر زیادی آب مصرف می کند،‌ بدون اینکه نمک را جایگزین کند. در هر حال گرفتگی عضلانی اغلب در عضلات بازو، ران و شکم رخ می دهد. برای ایجاد گرفتگی عضلانی الزاماً هوای بسیار گرم یا داغ مورد نیاز نمی باشد، مثلاً‌ کسی که در هوای سرد به شدت ورزش و عرق می کند اگر نمک از دست رفته بدنش را جبران نکند ممکن است دچار گرفتگی عضلانی شود. گرچه ممکن است بیمار دچار سرگیجه شود و حتی احساس غش کند ولی وضعیت روانی و سطح هوشیاری این بیمــار طبیعی باقی می ماند.

درمـان:

یک قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب حل کنید و نصف لیوان را در هر 15 دقیقه به آرامی به بیمار بدهید.